Bjargtangar
Félag land- og sumarhúsaeigenda á Hvallátrum við Látrabjarg
Skýrsla stjórnar fyrir starfsárið 2006 - 2007.
Á aðalfundi Bjargtanga 6. maí 2006 voru eftirtaldir kosnir í stjórn:
Þorvaldur Búason formaður (Miðbæ), og aðrir stjórnarmenn;
Marías Sveinsson (Heimabæ) og
Hrafnkell Þórðarson (Húsum) til tveggja ára og
Gísli Már Gíslason (Heimabæ) til eins árs.
Aðrir í aðalstjórn sem kosnir voru 2005 til tveggja ára voru
Kristinn Guðmundsson (Húsum), og Sólveig Erlendsdóttir (Miðbæ).
Í varastjórn til eins árs voru kosin Ragna Þórðardóttir (Húsum), Ingólfur Helgason (Heimabæ) og Hafliði Árnason (Miðbæ).
Á fyrsta stjórnarfundi nýrrar stjórnar, sem haldinn var 15. maí skipti stjórnin með sér verkum. Gísli tók að sér varaformennsku, Sólveig varð gjaldkeri og Hrafnkell ritari. Allir stjórnarmenn voru boðaðir á stjórnarfundi félagsins.
Alls hafa verið haldnir 7 stjórnarfundir á starfsárinu 2006 -2007, sá fyrsti 15. maí 2006 og sá seinasti 11. apríl 2007.
Skráðir félagar eru 137 og er það veruleg aukning frá fjölda stofnfélaga, sem voru 86.
Hlutverk Bjargtanga er orðað svo í lögum félagsins:
„Tilgangur félagsins er að gæta sameiginlegra hagsmuna og réttinda félagsmanna
varðandi eignir á Hvallátrum, og marka stefnu um vernd og vörslu lands, náttúru, minja og nytja
á Hvallátrum og Látrabjargi.“
Nauðsynlegt er að árétta, að stjórn félagsins fer ekki með umboð fyrir félagsmenn, heldur er aðeins vettvangur, þar sem afstaða þeirra til málefna getur þróast við skoðanaskipti og þar sem upplýsingar um viðhorf þorra þeirra getur verið að finna. Ákvarðanir á fundum félagsins eru ekki bindandi fyrir félaga og landeigendur heldur aðeins fyrir stjórn félagsins.
Verkefni stjórnar beindist að eftirfarandi, sem að stærstum hluta hafa verið í höndum Þorvaldar Búasonar formanns.
A: Sérstök og bein hagsmunamál félagsmanna:
- Viðræður við vegagerð um lagningu vegar að Bjargtöngum sunnan við byggðina á Látrum.
- Urriði settur í Látravatn.
- Viðhalda heimasíðu og skrá tölvuföng félagsmanna.
B: Umgengni og umhverfi á Hvallátrum:
- Lagfærður troðningur upp Smáhamra.
- Setja upp spjöld um umgengni á Brunnum og Bjargtöngum.
C: Utanaðkomandi erindi.
- Skrifa álitsgerð um tillögu að aðalskipulagi Vesturbyggðar, þar sem lagst var gegn vegagerð um Bjargið, uppbyggingu ferðaþjónustu á Bjargtöngum og hverfisverndun Látralands.
- Sjávarágangur á Brunnum.
D: Önnur mál
- Breytingar á stjórn.
Hér verður í stuttu máli gerð grein fyrir helstu liðum í þeirri röð, sem þeir hafa verið tilgreindir.
A: Sérstök og bein hagsmunamál félagsmanna:
- Lagning vegar framhjá byggðinni á Hvallátrum fyrir ofan Höfða, Hnjúka og suður fyrir Helguþúfu niður í Fit.
Þorvaldur Búason átti í samskiptum Auðunn Hálfdánarson og Magnús V. Jóhannsson hjá Vegagerðinni. Lagði Þorvaldur fram hugmyndir sínar og Sigurþórs Þórissonar um gerð og lagningu væntanlegs vegar ofan og sunnan bæja. Umdæmisstjóri Vegagerðarinnar í Borgarnesi hefur upplýst að svo gæti farið að fé yrði veitt í þennan veg, en Vegagerðin telur sig ekki hafa umboð til þess að þiggja lán frá Látramönnum til að leggja veginn, heldur verður hún að kosta hann sjálf. Þessu þarf að fylgja eftir.
- Urriði var settur í Látravatn sl. sumar.
Kristinn Guðmundsson safnaði fyrir kostnaði og sá um kaup á seiðum. Hafliði Árnason flutti þau frá Klaustri og vestur í tveimur flugferðum og var þeim sleppt í Látravatn .
- Viðhald heimasíðu.
Þórður Kristjánsson, Þorvaldur Örn Þorvaldsson og Birgir Hrafnkelsson sáu um heimasíðuna. Slóðin er: www.bjargtangar.net
Þorvaldur og Solveig hafa safnað tölvuföngum félagsmanna.
B: Umhverfi og umgengni á Hvallátrum:
- Lagfærður troðningur upp Smáhamra.
Fyrir nokkrum árum síðan voru lagðar hellur í troðninga, þar sem mest mæddi á gróðri upp frá bílastæði á Bjargtöngum og upp snið í Smáhömrum að Ritugjá. Síðastliðið sumar var reynt að hindra vatnsrennsli eftir göngustígunum upp á brúninni með því að setja þykkan hnaus í og veita hugsanlegu vatnsrennsli til hliðar og fram af. Á Brunnum þurfti að fjarlægja töluvert af grjótrústum og hleðslum eftir ferðamenn, sem aðallega var nær hlíðinni, en grjót var þó ekki tekið úr gömlum hleðslunum. Þátttakendur voru Þorvaldur, Kristín Norðfjörð, Hrafnkell, Kristinn, Marías og Gyða.
- Mörkun stefnu um friðlýsingu á Látrabjargi.
Sveitarstjórn Vesturbyggðar hefur lagt til að Látrabjarg og nágrenni verði friðlýst með svokallaðri hverfisvernd, en heimild til hennar er í byggingar- og skipulagslögum frá 1997 með síðari breytingum. Hverfisvernd er því ákvörðun sveitarstjórnar. Hér er ekki um að ræða friðlýsingu samkvæmt náttúruverndarlögum, sem er á valdsviði umhverfisráðherra, en Látrabjarg er á Náttúruminjaskrá og sem væntanlegur þjóðgarður á náttúruverndaráætlun 2004 til 2008 sem Alþingi samþykkti 2004. Á þetta reyndar við allt svæðið vestan Kleifarheiðar. Ekki eru dæmi þess að friðlýsing hafi verið gerð í andstöðu við landeigendur.
- Skilti og umgengni.
Gerð voru lítil skilti um umgengni á Brunnum og fest utan á salernið þar. Einnig var gert skilti sem enn er eftir að setja upp á Bjargtöngum. Á því er fólki benti á að tjaldstæði séu á Brunnum og næturgisting sé ekki heimil á Bjargtöngum.
- Friðlýstar minjar.
Nokkrar friðlýstar fornminjar er að finna í landi Hvallátra og hafa sumar þeirra verið merktar með litlum skiltum á sverum hælum, flest merkin eru snjáð eða máð, sums staðar eru hælar brotnir, ljóst er, að þessi merki eru vanrækt.
C: Utanaðkomandi erindi.
- Ásælni eða frumhlaup Vesturbyggðar.
Í aðalskipulagstillögum Vesturbyggðar fyrir árin 2006 til 2018 mátti ráða að til stæði að gera veg frá Skersfjalli í Keflavík og þaðan niður Látrabjarg að Bjargtöngum. Hafði þetta verið með í uppkasti að fyrri tillögum, en að mestu fellt út. Þessu mótmælti stjórn Bjargtanga. Einnig hefur verið unnið að könnun þess að gera jarðgöng í Látrabjarg, Atvinnumálanefnd Vesturbyggðar fékk Línuhönnun hf til þess að hanna göng sem opnast í Setnagjá og úr Seljadal og opnast undir Slakkhillu. Þessu mundi fylgja verulegt rasks, ekki aðeins í Bjarginu, heldur einnig vegna vegagerðar, bílastæða, þjónustumiðstöðvar, m.a. á Kyngjulöndum og afsetningar gangaefnis. Þorsteinn Narfason ritaði meistararitgerð í umhverfisfræðum við líffræðiskor Háskóla Íslands, sem kom út 2005. Ritgerðin nefnist Aðgengi ferðamanna að Látrabjargi með tilliti til áhrifa á villtra náttúru. Þorsteinn kemst að þeirri niðurstöðu að jarðgangaframkvæmd sé óæskileg. Þau munu ekki auka aðdráttarafl Látrabjargs sem náttúrufyrirbæris sem ferðamenn vilja sjá og valda óafturkræfri röskun.
Í svari frá Vesturbyggð frá 15. júní 2006 kemur fram
- að vegna andstöðu hluta landeigenda við friðlýsingu og hverfisvernd á voru ,,hverfisverndarákvæði aðalskipulagsins almenn, en ætlunin [sé] að á síðari stigum verði þau mótuð betur í samráði við landeigendur og aðra hagsmunaaðila“,
- að ,,misskilningur [sé] að aðalskipulagstillagan geri ráð fyrir þessari vegagerð“, þ.e. frá Rauðasandi að Bjargtöngum. ,,Engin áform [séu] sett fram um umræddan veg í aðalskipulagstillögunni“.
- að haldnir voru 6 almennir kynningarfundir með íbúum og hagsmunaaðilum um stefnumörkun áður en aðalskipulagið var auglýst í samræmi við skipulagslög og reglugerð.
- að ekki er gert ráð fyrir að breyta hefðbundinni hlunninda- og landbúnaðarnýtingu með hverfisverndinni. Gönguleiðir verði skilgreindar í aðalskipulagi, nauðsynlegt sé að bæta aðstöðu til móttöku ferðamanna og öll mannvirki og efnistaka sé háð skipulags- og byggingarlögum og náttúruverndarlögum. ,,Sveitarstjórn í samráði við landeigendur getur sett frekari reglur um hverfisvernduð svæði síðar“.
- að sveitarstjórn telur að hverfisvernd skerði ekki eignarrétt
- að sveitarstjórn boðar ,,samráð við landeigendur um merkingu gönguleiða og hvernig þeim verður háttað og verður setningu um samráð við landeigendur bætt inn í textann“ að aðalskipulaginu.
- Sjávarágangur á Brunnum.
Kristinn Guðmundsson hefur verið í sambandi við Siglingamálastofnun um að ráðist verði í sjóvörn við Brunna. Bréf barst frá Siglingamálastofnun 27. desember 2007 þar sem óskað var að Bjargtangar tilnefni tengilið með umboð frá landeigendum til að koma fram fyrir þeirra hönd og að gefið verði leyfi. Áður hafði borist afrit af bréfi bæjarráðs Vesturbyggðar frá 1. nóvember 2006 þar sem Vesturbyggð ábyrgist að greiða 1/8 kostnaðar af framkvæmdinni.
D: Önnur mál
- Breytingar á stjórn Bjargtanga.
Á 20. stjórnarfundi þann 13. febrúar 2007 sagði Þorvaldur Búason af sér sem formaður Bjargtanga. Var verið að ræða um sjóvarnir á Brunnum, þar sem allir stjórnamenn höfðu bréf frá Siglingamálastofnun dagsett 27. desember 2006. Siglingamálastofnun hefur fé til gerðar sjóvarnargarðs á Brunnum vegna landbrots af sjávargangi sem þar á sér stað. Óskar Siglingamálastofnun eftir því að félagið tilnefni tengilið sem hafi umboð landeigenda til þess að gera sjóvarnargarð ef það reynist nauðsynlegt og heimild til efnistöku í grjótgarð í landi Látra. Bæjarráð Vesturbyggðar vill að framkvæmdir hefjist sem fyrst samanber bréf þess til Siglingamálastofnunum frá 1. nóvember 2006 og mun Vesturbyggð leggja til um 1000 til 1250 þúsund krónur til verksins, eða 1/8 kostnaðar, en Siglingamálastofnun 7/8 hluta, eða 8-10 milljónir króna. Engin afstaða var tekin til erindis Siglingamálastofnunar á fundinum, en á 21. stjórnarfundi þann 11. apríl síðastliðinn var samþykkt að leggja eftirfarandi tillögu fyrir aðalfund félagsins: ,,Aðalfundur samþykkir að leyfa grjótnám í landi Hvallátra til að byggja garð til varnar sjógangi á Brunnum. Fundurinn leggur til að xx verði tengiliður stjórnar við Siglingastofnun í málinu“. Til skýringar er það aðalfundur sem tilnefnir tengiliðinn, enda taldi stjórnin það heppilegast að erindið sé afgreitt á aðalfundi.
